Αγίας Γραφής.
Καθώς είναι διάσπαρτες, σπαράγματα, δίνουν στο λόγο σφρίγος και ζωντάνια, ενώ η άγνοιά τους δημιουργεί μερικές φορές αμηχανία.
Με αυτές ερχόμαστε σ΄ επαφή με παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας, σε μικρή ηλικία με φυσικό και αβίαστο τρόπο έτσι ώστε η γνώση της σημασίας , της χρήσης και προέλευσής τους να αποτελεί ένα καλό πνευματικό και γλωσσικό εφόδιο για το μαθητή.
- Αιδώς Αργείοι: Ντροπή σας, δεν ντρέπεστε καθόλου;
Φράση που φώναξε ο Στέντορας στην προσπάθειά του να παρακινήσει τους Αργείους να δείξουν θάρρος στον αγώνα εναντίον των Τρώων, μετά την αποχώρηση του Αχιλλέα από τη μάχη. (Ιλιάδα,Ε,787)
- Αντίπαλον δέος: Αντίπαλος, αντίπαλη παράταξη. Ισορροπία προερχόμενη από το φόβο των δυο αντιπάλων.
Η φράση χρησιμοποιείται κυρίως από το Θουκυδίδη, Γ,11
- Από μηχανής θεός: Απροσδόκητη βοήθεια από άνθρωπο ή κάποιο γεγονός που εμφανίζεται απροσδόκητα και βγάζει από τη δύσκολη θέση, δίνει λύση στο πρόβλημα.
Η φράση προέρχεται από το θεατρικό τέχνασμα στην αρχαία Ελλάδα, κατά το οποίο οι τραγικοί ποιητές εμφάνιζαν στη σκηνή πάνω σ΄ ένα είδος γερανού ένα θεό που έδινε λύση στην αδιέξοδη πλοκή του έργου.
- Αρχή άνδρα δείκνυσι: Η εξουσία αποκαλύπτει τις δυνατότητες του ανθρώπου, δείχνει τις ικανότητες και το χαρακτήρα του.
Η φράση αποδίδεται στο Βίαντα, αρχαίο Έλληνα σοφό, παρόμοια άποψη εκφράζεται στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Σοφοκλή Αντιγόνη,62
- Ασκοί του Αιόλου: Λέγεται, όταν εμφανίζονται πολλά κακά, σύμφορες.
Η φράση είναι από την Οδύσσεια. Οι σύντροφοι του Οδυσσέα από περιέργεια άνοιξαν ένα ασκί δοσμένο από τον Αίολο στον Οδυσσέα και αμέσως πετάχτηκαν οι άνεμοι και καθώς ήταν, απομάκρυναν το καράβι τους από την πατρίδα και τους έφεραν στον νησί των Λαιστρυγόνων. Οδύσσεια, κ, 1-56
- Άχθος αρούρης: Βάρος της γης άχρηστος Άνθρωπος που δεν προσφέρει τίποτε.
Ο Αχιλλέας στο διάλογό με τη μητέρα του αναφέρει ότι αισθάνεται άχθος αρούρης (βάρος της γης) μετά από μεγάλο διάστημα απραξίας και αποχής από τη μάχη. Ιλιάδα,Σ,104
- Αχίλλειος πτέρνα: Το αδύνατο σημείο
Η φράση προέρχεται από το μύθο του Αχιλλέα, κατά τον οποίο η μητέρα του Θέτις, όταν τον βάφτισε στο αθάνατο νερό, τον κράτησε από τη φτέρνα με αποτέλεσμα το σημείο εκείνο να μη βραχεί και να μείνει το μόνο απροστάτευτο. Μόνο στη φτέρνα μπορούσε να πληγωθεί.
- Βίος αβίωτος: Ζωή ανυπόφορη.
Η φράση αποδίδεται στο Χίλωνα, ένα από τους εφτά σοφούς της αρχαιότητας.
- Γαία πυρί μειχθήτω: Ας καταστραφούν όλα, ας γίνουν όλα τα πάνω κάτω.
Η φράση αποδίδεται σε αρχαίο Έλληνα ποιητή.
- Γερανοί του Ιβύκου: απροσδόκητη αποκάλυψη του ενόχου.
Γύρω στα 550 π. Χ. ληστές επιτέθηκαν και τραυμάτισαν θανάσιμα τον ποιητή Ίβυκο. Τη στιγμή εκείνη πέρασαν από πάνω του ένα κοπάδι γερανοί (πουλιά) και τους παρακάλεσε να εκδικηθούν το θάνατό του. Λίγο αργότερα σ΄ ένα ανοικτό θέατρο της Κορίνθου κατά την παράσταση εμφανίστηκαν οι γερανοί και ένας θεατής ακούστηκε να λέει πανικόβλητος :
Οι γερανοί του Ιβύκου: Οι εκδικητές .Έτσι οι θεατές κατάλαβαν ότι αυτός ήταν ο ένοχος.
- Γη και ύδωρ: Σύμβολα υποταγής ,πλήρης υποχώρηση.
Η φράση προέρχεται από τον Ηρόδοτο, κατά τον οποίο οι Πέρσες απεσταλμένοι ζήτησαν από τους Σπαρτιάτες γήν και ύδωρ ως σύμβολο υποταγής σ΄ αυτούς. Ηροδότου Ιστορία ,V,17-18
- Γόρδιος δεσμός: Δύσκολο πρόβλημα, άλυτο πρόβλημα.
Η φράση λέγεται για δύσκολη κατάσταση σαν και αυτή που αντιμετώπισε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν προσπάθησε να λύσει ένα μπερδεμένο κόμπο, το «γόρδιο δεσμό», που σύμφωνα με τον χρησμό όποιος τον έλυνε θα γινόταν κυρίαρχος της Ασίας. Αρριαννού ,11,3
- Δαμόκλειος σπάθη: Απειλητικό πράγμα, απειλή.
Η φράση προέρχεται από το επεισόδιο του Δαμοκλή, ενός αυλικού κόλακα του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου, ο οποίος θέλοντας να δείξει στο Δαμοκλή πόσο επικίνδυνο ήταν το αξίωμα του τυράννου τον έβαλε να καθίσει στο θρόνο του, ενώ από πάνω του κρεμόταν από μια αλογότριχα ένα μεγάλο σπαθί.
- Διέβην τον Ρουβίκωνα: πήρα μια παράτολμη απόφαση.
Η φράση αναφέρεται στον Ιούλιο Καίσαρα που το 49 π.Χ. πήρε την παράτολμη, απόφαση να κηρύξει τον εμφύλιο πόλεμο στην Ιταλία και γι΄ αυτό πέρασε με το στρατό του τον ποταμό Ρουβίκωνα ,κατευθυνόμενος προς την Ρώμη. Ηροδότου Ιστορία,V,17-18
- Δούρειος Ίππος: Προσφορά επικίνδυνη. Ό,τι φαίνεται σαν δώρο ,ενώ στην πραγματικότητα είναι επικίνδυνο, δόλιο και επικίνδυνο.
Η φράση έχει ληφθεί από τον Όμηρο. Οι Έλληνες χάρισαν στους Τρώες ένα ξύλινο άλογο ως αφιέρωμα στους Θεούς ,ενώ μέσα βρισκόταν ο Οδυσσέας με τους συντρόφους τους και πρώτοι άρχισαν την καταστροφή της Τροίας. Οδύσσεια, λ,529
- Δρακόντεια μέτρα: αυστηρά μέτρα, σκληρά μέτρα.
Η φράση προέρχεται από τον Δράκοντα, αρχαίο νομοθέτη της Αθήνας που ήταν γνωστός για τους αυστηρούς και σκληρούς νόμους που επέβαλε τον 7ο αιώνα π.Χ.
Ρεντζέλος Δημήτρης, καθηγητής 1ου Ενιαίου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών
Αναρτήθηκε στης 15 Ιανουαρίου 2014
πηγή
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου